ÇİN HALK CUMHURİYETİ İLE İMZALANAN BADEM PROTOKOLÜ

Sayın Üyemiz, 

T.C. İzmir Valiliği İl Tarım ve Orman Müdürlüğünden Odamıza gelen yazıda; 

Ülkemizden Çin Halk Cumhuriyeti’ne (ÇHC) badem ihracatına yönelik olarak iki ülke arasında hazırlanan “Türkiye’den Çin’e İhraç Edilen Bademlerin İnceleme ve Karantina Gerekliliklerine İlişkin Protokol”ün 15 Ekim 2025 tarihinde imzalanarak, protokolde belirtilen şartların yerine getirilmesi koşuluyla ÇHC’ye badem ihracatının önünün açıldığı belirtilmektedir. 

Söz konusu protokol ile, Türkiye’den ÇHC’ye ihraç edilen bademlerin, ÇHC’nin gıda güvenliği ve bitki karantinasına ilişkin kanun ve yönetmeliklerinin, ÇHC’nin ulusal gıda güvenliği standartlarının ve işbu belgenin hükümlerinin gerekliliklerinin karşılanmasının sağlanacağı ifade edilmektedir. 

Bu çerçevede, ÇHC ile yapılan protokolde özetle aşağıdaki hükümlerin yer aldığı vurgulanmaktadır. 

·         Türkiye'den  Çin'e  ihraç  edilen  bademler,  Çin  için  tehlike  arz  eden  aşağıdaki karantina zararlılarını taşımayacaktır: Trogoderman granarium, Ectomyelois ceratoniae ve Callosobruchus maculatus. 

·         Türkiye'den  Çin'e  ihraç  edilen  bademler,  fırın  veya  kurutucu  gibi  kurutma  makineleri  ile kurutmalı  ve  canlı  böceklerden  ve  kasıtlı  olarak  eklenen  veya  karıştırılan  diğer  yabancı  maddelerden arındırılmış olmalıdır. Küflü çekirdek ve kabuk kalıntıları işleme sırasında çıkarılacaktır.

·         Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Orman Bakanlığı (Bundan böyle Türk Katılımcısı olarak anılacak) Çin'e  ihraç  edilecek  bademlerin  hammadde  dikiminden,  üretimine,  işlenmesine,  depolanmasına, nakliyesine ve ihracatına kadar tüm süreci, patojen mikroorganizmalar veya toksik veya zararlı maddelerle kontaminasyonunun  önlenmesi için  her iki  katılımcının ilgili  güvenlik  ve  sağlık  gerekliliklerine  uygun olduğundan emin olmak için yönlendirecek ve denetleyecektir.

·         Türk  Katılımcısı,  uluslararası  kabul  görmüş  yöntemleri  benimseyecek,  Türkiye'den Çin'e ihraç edilen  bademler  için  yıllık  bir  gıda  güvenliği  risk  izleme  planı  uygulayacak  ve  Çin'e  ihraç  edilecek bademlerin  yetiştirme  mevsimi,  işleme  ve  depolama  dönemlerinde  Çin'i  ilgilendiren  karantina zararlılarının araştırılmasını ve yakalanmasını gerçekleştirilecektir.

·         Türk  Katılımcısı,  Türkiye'den  Çin'e  ihraç  edilen  bademlerin  üretim,  işleme  ve  depolama tesislerini,  Çin  Halk  Cumhuriyeti  Gümrükler  Genel  İdaresi  (Bundan  böyle  Çin  Katılımcısı  olarak anılacak)'nin  ithal  gıda  açısından  denizaşırı  işletmelerin  kaydına  ilişkin  gerekliliklerine  uygun  olarak denetleyecek ve nitelikli  şletmeleri Çin Katılımcısına tavsiye edecektir. Nitelikli herhangi bir işletme Çin Katılımcısı tarafından tescil edilecektir. Ancak kayıttan sonra işletmenin ürünleri Çin'e ihraç edilebilir. 

·         Türkiye'den Çin'e ihraç edilen bademler, gıda güvenliği ve bitki sağlığı gerekliliklerini karşılayan temiz, hijyenik, nefes alabilen  ve  yeni  malzemelerle  paketlenmeli  ve  temiz, hijyenik  dökülmeler önlenmelidir. Her paketin üzerinde "Bu ürün Çin Halk Cumhuriyeti'ne ihraç edilmektedir" ibaresinin yanı sıra ürünün adı, menşei, üretim ve işleme işletmesinin adı ve Çin'deki kayıt numarası, ihracatçının adı ve adresi ile diğer izlenebilir bilgiler Çince veya İngilizce olarak yer almalıdır. Yukarıdaki bilgiler bir etiket şeklinde herhangi bir pakete yapıştırabilir.

·         Türkiye'den Çin'e ihraç edilen bademlerin sevkiyatından önce, taşıma araçları Türk Katılımcısı tarafından denetlenecektir. Türkiye'den Çin'e ihraç edilen bademlerin herhangi bir nakliye aracı hijyen ve salgın önleme gerekliliklerini karşılamalı, herhangi bir karantina zararlısı veya yabani ot tohumları, canlı böcekler, bitki kalıntıları, toprak ve diğer kirlilikler gibi diğer düzenlenmiş maddeleri taşımamalıdır.

·         Türk Katılımcısının karantina  denetimi  sürecinde, bu  Protokolün II.  Paragrafında listelenen herhangi bir zararlının bulunması halinde, Türk Katılımcısı ilgili üretim, işleme ve depolama tesislerinden herhangi bir  badem  ihracatını askıya  alacak,  etkili  kontrol  önlemleri  alacak  ve  Çin  Katılımcısını bilgilendirecektir.  Çin  Katılımcısı  tarafından  yeterli  olarak  değerlendirildikten  sonra,  ilgili  üretici işletmelerden bademler Çin'e ihraç edilmeye devam edilebilir.

·         Türk Katılımcısının  denetim  gözetimi  sürecinde, Çin'e ihraç  edilecek  bademlerde Çin'in  ulusal gıda güvenliği standartlarına uyumsuzluk tespit edilirse, ilgili ürünler Çin'e ihraç edilmeyecektir.

·         İhracattan  önce, Türkiye'den Çin'e ihraç edilen  bademler için Türkiye Katılımcısı, inceleme  ve karantina sonrasında Protokol gerekliliklerini karşılayan bir bitki sağlık sertifikası düzenleyecektir. Bitki sağlık sertifikasının ek beyan sütununda, Çin'deki üretim ve işleme işletmesinin adı ve kayıt numarasının yanı  sıra "Bu bitki sağlık sertifikası ile onaylanan bademler, Türkiye ve Çin Katılımcısından imzalanan Türkiye'den Çin'e İhraç Edilen Bademler İçin İnceleme ve Karantina Gerekliliklerine İlişkin Protokol hükümlerine uygundur. Mallar, Trogoderma granarium, Ectomyelois ceratoniae ve Callosobruchus maculatus gibi Çin Katılımcısını ilgilendiren herhangi bir karantina zararlısından ari"  olduğu belirtilecektir.

·         Bitki sağlık sertifikasının içeriği ve formatı her iki katılımcı tarafından önceden teyit edilecektir. 

Buna ek olarak, protokolde ve yukarıda belirtilen işletme kaydı konusu ile ilgili olarak ÇHC Gümrükler Genel İdaresi (GACC) tarafından yüksek riskli ürün grupları için talep edilen kayıt prosedürüne göre yapılmasının gerektiği, ÇHC’ye ihracat yapmak isteyen firmaların ilçe Tarım ve Orman Müdürlüklerine başvuru yapması gerektiği bildirilmektedir.

Bilgilerinize sunarım. 

Saygılarımla,

Mustafa KALYONCU

Genel Sekreter